Tanım

Yaş ilerledikçe omurların arasındaki disklerin suyunu kaybetmesinden ötürü omurlar arasında mesafe daralmaya başlar. Omurga ve küçük bel eklemlerinde bu duruma karşılık fazladan kemik yapımı yani kireçlenme oluşumu gözlenir. Bunun yanı sıra, omurları birbirine bağlayan sarı bağ dokuları kanal içine doğru kalınlaşma eğilimi gösterir ve disk kanal içine sarkar. Tüm bu semptomların sonucunda omurilik kanalı belirli ölçülerde daralır. Başka bir deyişle omurga kanalı darlığı, omurga kemiklerinin ortasında yer alan ve içinden omurilik ile sinirlerin geçtiği ince kanalın zaman içinde daralmaya bağlı olarak omurilik ve sinirle üzerine baskı uygulamasıdır. Bu baskı nedeniyle omurilik ve sinirler normal görevlerini yerine getiremez hale gelirler. Bacaklarımızın hareketini ve hissetmesini sağlayan omurilik ve sinir köklerinin bulunduğu bu kanal daralarak sinir yapılarını ezmesi ile bulgular ortaya çıkar. Bu durum belde dar kanal (lomber stenoz) olarak adlandırılır.

Belirtiler

Kanal daralması her zaman belirti göstermemektedir. Kanal darlığı belirgin ölçüde olduğu halde kişide herhangi bir şikayete yol açmadığı birçok vaka gözlenmiştir.

Kanal darlığının belirtileri genellikle bel fıtığı ile karıştırılmaktadır. Ancak; kanal darlığının en yaygın belirtisi tüm semptomların her iki bacakta da giderek artacak şekilde seyretmesi ve şikayete neden olmasıdır. Bel ağrısı, her iki bacakta da ağrı, her iki bacağın da uyuşması, elektriklenmesi, şişmesi ve ödem meydana gelmesi kanal darlığının başlıca belirtileridir. Bu şikayetlerin her iki bacakta da giderek artan şikayetlere dönüşmesi ise kanar darlığını bel fıtığından ayırır. Bel fıtığında, sağ veya sol tek bir sinir sıkışmaktadır.

Kanal darlığı şikayeti olan hastalar kısa bir mesafe yürüseler dahi, bacaklarda ve kalçalarda ağrı ve uyuşma hissederler. Bu ağrılara nörojenik kladikasyo yani kaslarda güçsüzlük eşlik eder. Kas güçsüzlüğü yaşayan hasta kısa mesafe de yürüse hemen oturma gereksinimi duyar yoksa kendini düşecekmiş gibi hisseder. Bu tip şikayetler uzun süre ayakta kalma durumunda daha da artar. Öne doğru eğilme, oturma ve yatma gibi pozisyonlarda ise kanal genişlediği için şikayetlerde azalma gözlenir. Kanal daralması problemi olan bir hastadan yürümesi istendiğinde, ağrıları şiddetlenmeye başlar. Hasta öne doğru eğilerek yürüme eğilimi gösterir. Bunun nedeni eğilme pozisyonunda kanalın genişlemesi ve ağrının hafiflemesidir. Bu kanal darlığı hastalarında tipik rastlanan bir durum olup en önemli ve ayırt edici belirtidir.

Tanı

Hastanın şikayeti, hastalığın hikayesi ve muayene tanı açısından çok önemlidir.

Röntgen filmlerinde daralmış olan disk aralıkları ve genişlemiş faset eklemleri görülebilir. Faset eklemlerinde bozulmalar, omurga kemiklerinde bozulmalar kaymalar ve skolyoz görülebilir.

Bel tomografisi omurga kemiklerinin yapıları hakkında detaylı bilgi verebilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) tetkiki omur yapıları arasındaki kıkırdak, sinir dokusu ve ligamanlar bağ doku gibi yumuşak doku hakkında çok detaylı bilgi verir.

Bu tetkiklerin tümü darlığın derecesi, seviyesi ve sinir köklerine bası hakkında bilgi vermektedir.

Tedavi Seçenekleri

Şikayeti Olmayan Dar Kanal Hastalarına Tıbbi Tedavi

Dar omurga kanalı rahatsızlığının, sessiz bir şekilde ilerleyerek ileri yaşlarda kendini gösterir. Hastalarda bulgulara göre cerrahi ya da cerrahi olmayan tedaviler uygulanır. Bu aşamayı şu şekilde özetleyebiliriz, hasta şikayetleri sonrasında doktora başvurur, muayene olur ve daha sonra radyolojik tetkikler yaptırılır. Eğer MRG, tomografi ve röntgen sonuçları da klinik bulguları destekliyorsa hastaya dar kanal teşhisi konur. Hastalığın geldiği aşamaya göre koruyucu tedavi ya da operasyona karar verilir. Aslında dar kanal hastalarının az bir kısmının ameliyata ihtiyacı vardır.

Eğer hastada günlük yaşam kalitesini düşürecek belirtiler yoksa, ağrı, sızı, uyuşma gibi şikayetler yoksa ve hasta uzun mesafe yürüyebiliyorsa, bu hastalara ameliyat önerilmez. Bu durumda tıbbi tedavi uygulanır. Kas gevşeticiler, ağrı kesiciler ve antienflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Fizik tedavi bel kaslarının güçlenmesini, belin hareket kapasitesinin arttırılmasını ve bu yolla şikayetlerin azalmasını hedeflemektedir. Omurgaya yapılacak enjeksiyonlar yararlı olabilir. Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri spinal kanalın daralmasını tek başına düzeltemez ancak ağrı kontrolü sağlayabilir.

Gelişen teknolojiyle birlikte dar kanal operasyonlarında farklı teknikler uygulanabilir. Cerrahi tedavinin amacı kanalın kemik yapısının açılmasını, omurilik ve sinirler için gerekli boşluğun teminini içermektedir. Bu yönteme lomber dekompresyon cerrahisi ya da laminektomi denmektedir. Klasik cerrahide genelde omurganın arka kısmı çıkarılarak rahatlatılır. Ancak bazı durumlarda omurganın kaymasını önlemek için vidalar da kullanılabilir.

Son yıllarda dikkat çeken bir yöntem olan Mikrocerrahi ile yapılan ameliyatlarda omurga genellikle küçük bir açıklıktan rahatlatılır. Mikrocerrahi yönteminde küçük bir cilt kesisi ile, tek taraftan içeriye girilerek omurga kanalı genişletilerek sinirler rahatlatılır. Bu yöntemle ameliyat edilen hastalar iyileşme sürecini genellikle daha rahat atlatır. Ancak bu yöntem her dar kanal hastasına uygulanamaz. Bunun için doktorun hastalığın durumuna göre karar vermesi gerekir.