Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Nedir?

Bel bölgemizde bulunan omurga kemikleri arasındaki disk dediğimiz yapının bozulması yırtılması sonucu, omurilikten çıkarak bacağın çeşitli bölgelerine giden sinirleri sıkıştırmasına Bel Fıtığı denilmektedir. Bu basının sonucunda ağrı, his kaybı ya da kuvvetsizlik ile karşılaşılabilir.

Bulgular fıtığın bulunduğu yerleşim yerine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bel fıtığı en sık L4 – 5 ve L5 – S1 seviyelerinde oluşur. Buna bağlı olarakta L5 veya S1 kökleri bası altında kalır. Her iki kökte siyatik sinirini oluşturduğu için fıtıklaşma olan tarafta Siyatik ağrısı(siyatalji) meydana gelir.

Bulgular

Hastalık genellikle bel ağrısı ile başlayabileceği gibi, hiç bel ağrısı olmadan bacak-ayak ağrısı ile başlayabilir. Bacak ağrısı genellikle doktora getiren bulgudur ve buna bacakta uyuşma ve kuvvetsizlik (felç) eklenebilir. Bel fıtığı ilerlerse iktidarsızlık, çabuk yorulma, idrarını ve büyük abdestini tutamama, dengesizlik ve yürüyememe gibi belirtiler de eklenebilir.

Tanı

Hastanın şikayeti, hastalığın hikayesi ve muayene tanı açısından çok önemlidir. Röntgen filmlerinde daralmış olan disk aralıklarını gösterebileceği için tanıya yardımcıdır ancak bel fıtığını gösterme hususunda yeterli olmayacaktır. Bilgisayarlı tomografi (BT) bel fıtığınn derecesinin tespiti ve omurga kemiklerinizin görüntülenmesi açısından önemlidir. Ayrıca tomografide fıtığın kireçlenme oranı da görüntülenebilir. Ancak fıtığın yumuşak dokular ile ilişkisini sinir basısına ait bulguları gösterme konusunda yetersizdir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) tetkiki disk, faset ve sinir yapıları gibi omurgadaki yumuşak dokular hakkında çok detaylı bilgi verecektir. Bazen elektromyografi (EMG: kaslara gelen sinir uyarılarını ölçen test) yapılması gerekebilir.

Bel Fıtığının Tedavisi

Tedavinin seçiminde hastalığın derecesi, fıtığın yerleşim yeri, büyüklüğü, nasıl bir nörolojik hasar yaptığı, hastanın günlük yaşamına etkilerinin yanı sıra hastanın beklentileri, yaşam ve aktivite durumu belirleyici olacaktır.

Cerrahi Dışı Tedaviler

Tıbbi tedavi olarak kısa dönem yatak istirahati, fıtık bölgesindeki ödemi ve şişliği azaltmak için anti-enflamatuar ilaçlar, ağrının rahatlaması için ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler denenebilir. Bel fıtığı bulguları olan hastaların büyük bir oranı tıbbi tedaviden yarar görmektedir. Eğer yukarıdaki önerilere, istirahate ve kas gevşetici ilaçlara rağmen hastanın şikayetleri devam ediyorsa manuel ve kayroprakti tedavisi ile antalgictrak uygulaması yarar getirebilir. Tedavi süresi kişinin tedaviye verdiği cevaba bağlı olarak bir ila üç hafta arasında değişebilir. Eğer hastanın ağrıları çok fazla ise “Lomber Epidural Enjeksiyon” ve “Transforominal Enjeksiyon” uygulamasıyla yapılarak ağrılar yok edilebilir.

Ancak tedavinin tamamlanmasına karşın ağrı günlük aktiviteleri engelliyorsa ya da güç kaybı varsa cerrahi tedavi düşünülmelidir.

Cerrahi Tedavi Yöntemleri

Cerrahi tedavinin amacı sinir üzerindeki mekanik basıyı kaldırmaktır. Bunun neticesinde sinirin rahatlaması, vücudun siniri iyileştirerek ağrı, uyuşukluk ve kuvvetsizliğin düzelmesi ve iyileşme beklenir. Bel fıtığı ameliyatlarında iyileşme, siniri ezen kıkırdak ve diğer dokuların sinirde yaptığı hasar miktarı ve bu dokuların temizlenmesinden sonra vücudun ezilme sonrası yaralanmış siniri iyileştirme çabasındaki başarısıdır. Bu nedenle ameliyat kararı alırken sinir ciddi bası altındaysa, çok uzun süre bası altında kalıp çok hasar görmesini engellemek için acele etmek gerekebilir.

Cerrahi teknikler içinde en yaygın uygulama “diskektomi” yöntemidir. Burada fıtıklaşmış kıkırdak kısmının çıkarılması amaçtır. Cerrahi seçenekler arasında fıtığın boyutlarına ve yerine bağlı olarak mikrodiskektomi, endoskopik diskektomi, laminektomi ve açık klasik cerrahi yöntemler bulunmaktadır. Tedavinin seçiminde hastalığın derecesi, hastanın günlük yaşantısını nasıl etkilediği ve ihtiyaçları, hekimin yaklaşımı ve tecrübesi önemlidir.

Açık Cerrahi

Fıtığın büyük olması ve/veya yırtılıp dışarı çıkması durumunda, çevresel kemiklerde bir anormallik olması durumunda açık cerrahi tedavinin uygulanması gerekmektedir. Açık cerrahi cerraha cerrahi sahayı çok daha iyi görme ve anlayabilme fırsatı sunmaktadır. Açık cerrahide etraf dokulara, faset eklemlere hakim olmak kolay olacağından, buraları ile ilgili işlem de yapılabilir.

Mikrodiskektomi

Açık cerrahi ile benzer bir girişimdir, ancak tamamı mikroskop altında ve küçük bir cilt kesisinden yapılır. Genellikle genel anestezi altında uygulanır. Kesinin küçük olması ve az adele kesilmesi ile hastanın mobilizasyonu ve taburculuğu daha hızlı olmaktadır.

Endoskopik Diskektomi

Transforaminal endoskopik diskektomi, açık cerrahi yada mikrocerrahiden farklı bir girişimdir. 2-3 mm cilt kesisinden sinirlerin çıkış deliklerinden girilerek yapılır. Genellikle lokal anestezi altında uygulanır.

Acil Cerrahi Ne Zaman Gerekir?

Bacaklarda ani güç kaybı ve idrar-gaita kaçırma ile seyreden durumlarda eğer fıtık sinir köklerinin hepsini sıkıştırıyor ise (kauda sendromu) acil cerrahi gerekebilir.

Cerrahi Sonrası Beklentiler

Hastaların çoğu bel fıtığı ameliyatından hızlı fayda görürler. Ameliyat sonrası bacak ağrısının geçmesi beklenir. Ameliyat bölgesinde ağrı olabilir. Bacağınızda kuvvet kaybı oluşmuşsa cerrahi tedavi ile hemen ve tamamen düzelmeyebilir. Ancak cerrahi tedavi bacağınızın daha güçsüz olmasını engelleyecek ve ağrının ortadan kalkmasını sağlayacaktır. Ağrının tamamının hemen geçmemesi veya kuvvetsizliğin hemen düzelmemesinin nedeni, fıtığın ameliyat öncesi sinir dokusunu ezerek ona hasar vermesi olabilir. Bacak cildinde hissedilen uyuşukluk cerrahi tedaviden sonra genellikle geç düzelir.