Beyin tümörleri, beyinde anormal hücrelerin büyümesi ve kitle oluşumudur. Beyin tümörlerinin iyi huylu (kanser olmayan-benign) ve kötü huylu (kanser olan-malign) türleri vardır. Tümörlerin oluşma nedenleri tam olarak belli olmasa da bazı tümörler için risk faktörleri mevcuttur. Genel risk faktorları arasında yoğun radyasyona maruz kalma, yoğun sigara kullanımını örnek verilebilir. Beyin tümörlerinin küçük bir kısmı ise ailede beyin tümörleri veya beyin tümörü riskini artıran bir genetik sendrom geçmişi olan insanlarda görülebilir.

Tümörler beyinin kendi dokusundan gelişebileceği gibi (primer beyin tümörleri), vücudun herhangi bir yerinde var olan tümörlerin sıçramasıyla da oluşabilir (ikincil beyin tümörleri-metastaz).

BEYİN TÜMÖRLERİNDE TANI

Beyin tümörü hastalarında en sık görülen şikayet baş ağrısıdır. Bu noktada baş ağrısı çeken hastaların çok az bir kısmında beyin tümörü saptandığını da vurgulamak gerekir. Ayrıca sara nöbeti, bulantı kusma, idrar kaçırma, kol ve bacaklarda güçsüzlük, uyuşma, konuşma, görme, işitme problemleri de görülebilmektedir. Bu şikayetler ile başvuran bir hastada eğer hekim beyin tümöründen şüphelenirse muayene sonrası istenecek radyolojik tetkikler olabilir. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) genellikle beyin tümörlerü şüphesinde istenen tetkikdir. MRG pekçok zaman tanı koydurucu olur. Bazı hastalarda, MRG çekilirken damardan kontrast madde enjeksiyonu gerekebilir (kontrastlı MRG). MR spektroskopide tümörün içindeki molekül yoğunluğuna bakarak tümörlerin cinsi hakkında fikir edinilebilir. Fonksiyonel MRG’de konuşma merkezi ve vucudu hareket ettiren merkezler (motor merkezler) gibi özellikli merkezlerin yerleri ve bu yerlerin tümör ile ilişkisine bakılır. Traktografi, perfüzyon MRG, difüzyon MRG gibi özellikli MRG yöntemleri ile tanı koyma açısından faydalı olabileceği gibi, bu tetkikler tedavi planı için de gerekebilir. Bazen MRG ile beraber beyin tomografisi gibi ek tetkikler de gerekebilir. Tomografi, tümörün içindeki kireçlenmeyi (kalsifikasyon) gösterir. Beyin tomografisi kemik yapıları daha iyi ve detaylı gösterdiği için, kafatası ile ilişkili tümörlerde hem tanısal amaçlı hem de cerrahinin planlaması amacıyla kullanılabilir.

Bazı durumlarda biyopsi gerekebilir. Biyopsi ise beyindeki anormal dokudan örnek alınması ve test edilmesidir. Beyin ameliyatı gibi açık veya küçük bir delikten ince iğne ile yapılabilir. Ulaşılması zor bölgelerdeki beyin tümörleri veya beyindeki daha kapsamlı bir operasyonla zarar görebilecek çok hassas bölgeler için stereotaktik iğne biyopsisi yapılabilir. Bu işlemde kafatasında küçük delik açıldıktan sonra iğne ile önceden çekilmiş beyin MRG ve BT’sindeki belirlenen noktaya koordinatlar çizilir ve bu noktadan patoloji için doku örneği alınır. Alınan doku örnekleri patoloji laboratuarlarında mikroskop altında incelenerek tümörün cinsi, iyi veya kötü huylu olması, gereken tedaviler ve prognozla ilgili bilgi verir.

BEYİNİN KENDİ TÜMÖRLERİ

Birincil beyin tümörleri ya beyinin kendi hücrelerinden ya da beyin örtü zarları (meninksler), kranyal sinirler (beyinden kafatası içinde çıkan sinirler), hipofiz bezi veya pineal bez gibi beyin dokusuna yakın bezlerde ortaya çıkar.

MENENGİOM

Bu tümörler genellikle beyin ve omuriliği saran zarlardan gelişir. Genellikle iyi huyludurlar, nadiren kötü huylu olurlar. Genellikle yavaş, yıllar içinde büyüyerek bulgu verirler. Pek çok zaman beyin yüzeyinde kafatası kemiğinin altında yerleşse de, bazen kafa kaidesinde beynin derin lokalizasyonlarında yerleşebilir.

GLİAL TÜMÖRLER (ASTROSİTOM, OLİGODENDROGLİOM, OLİGOASTROSİTOM, ASTROBLASTOM, GLİOBLASTOM, GLİOSARKOM)

Bu grup tümörler, beyindeki astrosit ve oligodendrogliosit hücrelerden gelişen hem iyi huylu hem de kötü huylu olabilen tümörlerdir. Bu tümörler grade 1’den grade 4’e kadar olabilir. Grade 1 olması iyi huylu, 4 olması ise en kötü huylu tümör olduğunu gösterir. Bazı tümörler her zaman kötü huylu (glioblastom, gliosarkom ve diğerleri), bazı tümörler ise iyi huylu tümörler (pilositik astrositom) olarak kabul edilir. Bazı tümörler ise genellikle iyi huylu olsalar da (meningiom, schwannom) bazen daha yüksek grade’li ve daha kötü huylu olabilirler. Tümörlerin büyüme hızları onların patolojik tanılarına bağlı olarak değişebilir. Bu tümörlerin hastalarda şikayet oluşturması, onların hem türü, hem yerleşim yeri, hem de boyutlarına bağlı olarak değişebilir.

HİPOFİZ BEZİ TÜMÖRLERİ (PİTÜİTER ADENOMLAR)

Beynin tabanındaki hipofiz bezinde gelişen ve çoğunlukla iyi huylu tümörlerdir. Bu tümörler, hipofiz hormonlarını etkileyebilir. Bu sayede vücudun birçok yerinde belirti verebilir. Bu tümörlerin büyümesi neticesinde görme sinirlerine bası yapıp kısmi ya da tam körlük yapabilir.

VESTİBULER SCHWANNOM

İç kulağımızdan beynimize giden dengeyi ve duymayı kontrol eden sinirlerde gelişen, genellikle iyi huylu tümörlerdir. Yıllar içinde büyür. Denge bozukluğu işitme kaybı yapabilir.

EPENDİMOM

Bu tümörler hem beyinde hem de omurilikte olabilir. Bu tümörlerin bir kısmı iyi huylu, bir kısmı ise kötü huylu tümörlerdir. Beyin omurilik sıvısı ile merkez sinir sisteminin başka yerlerine gidip orada tekrarlayabilir.

MEDULLOBLASTOM

Çocuklarda en sık görülen kötü huylu beyin tümörleridir. Bu tümörler beynin arka çukurunda başlar ve omurilik sıvısı boyunca yayılma eğilimindedir. Bu tümörler yetişkinlerde daha az görülür.

KRANİOFARENGİOM

İyi huylu tümörler olup, birçok vücut fonksiyonunu kontrol eden hormonları salgılayan beynin hipofiz bezinin yakınında oluşurlar. Yavaş yavaş büyüdükçe, hipofiz bezini ve beynin yakınındaki diğer yapıları etkileyebilir.

KOROİD PLEKSUS TÜMÖRLERİ

Beyinin sıvı dolu boşlukları olan ventrikül içerisinde gelişen, çoğunlukla çocukluk çağında görülen ve genellikle de iyi huylu olan tümörlerdir.

METASTATİK TÜMÖRLER

İkincil beyin tümörleri (metastatik tümörler), vücudun başka bir yerinde başlayan ve ardından beyine yayılan kanserden kaynaklanan tümörlerdir. İkincil beyin tümörleri sıklıkla kanser öyküsü olan kişilerde takiplerde rastlansa da, bazen vücudun başka yerinde başlayan bir tümörün ilk belirtisi de olabilir. Yetişkinlerde ikincil beyin tümörleri, beyinin kendi birincil tümörlerinden daha çok yaygındır. Tüm kanserler beyine yayılabilse de, en sık yayılanlar şunlardır: Akciğer kanseri, Meme kanseri, Kalın bağırsak (kolon) kanseri, Böbrek kanseri ve Melanom.